پیشگفتار

آموزش فراگیری روشهای مورد نیاز برای زیستن، بهتر زیستن و انتقال این آموخته ها از یک نسل به نسل دیگر است. از اینرو روند آموزش باید در پیوند با زمان، مکان و داده‌های اقلیمی بررسی شود.

پیشرفت یک کشور بستگی به میزان دانش شهروندانش دارد. از اینروست که آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان باید سرآغازهر برنامه سازندگی باشد. هزینه برای سامانه آموزش و پرورش سرمایه‌گذاری برای آینده کشوراست.

 در اینجا میخواهیم با هم نگاهی داشته باشیم به روش آموزشی پنج کشور که چندین سال برترین سامانه های آموزشی را در جهان داشته اند.

این پنج کشور بنا به رتبه شان عبارتند از :

1 –  کره جنوبی       2 –  ژاپن       3 –  سنگاپور     4 –  هنگ کنگ     5 –  فنلاند

 این چهار کشور آسیایی و فنلاند در اروپا، جزو کشورهایی هستند که برای چندمین بار بهترین سامانه آموزشی را داشته‌ و دانشجویان این کشورها پیوسته بهترین نتایج را در آزمون های جهانی بدست آورنده اند.

چه چیز سبب این پیشرفت برزگ میشود؟

– داشتن یک پایان نامه خوب در این کشورها یک ارزش است.

– آموزگاری در این کشورها یک پیشه والا و ارزشمند است.

– سامانه آموزشی این کشورها پیوسته به روز می‌شود.

1– کره جنوبی

            پیش از آنکه  به سامانه آموزشی کره جنوبی بپردازم، پروانه میخواهم  داده های کوتاهی در باره این کشور با شما بخش کنم :

            کره جنوبی کشور کوچکی است به مساحت 100210 کیلومتر مربع «نزدیک به 1/16 مساحت ایران» با جمعیت 52 میلیونی که در شمال شرقی آسیا که  سه سوی آنرا دریا فراگرفته و تنها یک مرز زمینی به درازای 238 کیلومتر با  کشور برادر و دشمن خود کره شمالی دارد.

            کره جنوبی پس بدست آوری استقلال خود در سال 1948 بازسازی خود را با یک سری برنامه‌های آموزشی و اقتصادی آغاز کرد و از این راه توانست خیلی زود پیشرفت‌های بزرگی در زمینه اقتصادی و اجتمایی به دست آورد، بگونه ای که این کشور جنگ زده وعقب افتاده امروز یک قدرت اقتصادی جهانی شده است.

            تولید ناخالص داخلی کره جنوبی در سال 2019 برابر با 2 319,6  میلیارد دلار آمریکا بود که این کشور را در رتبه دهم قدرت اقتصادی جهان قرار داده است.

نمودار پیشرفت درآمد ناخالص داخلی کره جنوبی در سی سال گذشته به میلیارد دلار

1955	1970	1980	1990	1995	2002	2017	2018	2019	2022
1,5	3,0	60,6	251,0	452,0	477,0	1 500,0	1 720,5	2 319,6	1 804,7

این پیشرفت چشمگیر از کجا سرچشمه میگیرد؟

            پیشرفت اقتصادی و اجتمایی هر کشور در پیوند است با میزان دانش و کاردانی شهروندان آن کشور. و این باز بستگی دارد به میزان سرمایه گذاری در سامانه آموزش و پرورش. باید یادآور شد که کره جنوبی سالهاست بالاترین میزان سرمایه‌گذاری در سامانه آموزشی خود را دارد. این کشور سالانه  %7 از درآمد ناخالص ملی خود را هزینه آموزش و پرورش شهروندانش  میکند.

            در کره جنوبی، موفقیت در کار آموزش بسیار والا و با ارزش است. دانش آموزان پیوسته تحت فشارند ولی واژه هایی چون رد شدن و نتوانستن، کاربرد ندارند. به جای آن کودکان تشویق میشوند بیشتر و بهتر کار کنند «با کمی کوشش میتوانی به نتیجه های بهتری برسی” !  در کره جنوبی میتوان گفت که در12 ماه سال مدرسه هست.

            برابرآمار2012 وزارت آموزش و پرورش، خانواده ها سالانه مبلغ 18 میلیارد دلار برای آموزش فرزندانشان هزینه میکنند. در کره جنوبی 80 درصد دانش آموزان در کنار دبستان و یا دبیرستان به آموزشگاه های خصوصی  میروند. شمار دانش آموزان در هر کلاس نزدیک به 35 تن است. سامانه آموزشی کره جنوبی 6 – 3 – 3 – 4 است :

– دبستان     :  شش سال ، از 6 سالگی  تا 12 سالگی

– سیکل یکم :  سه سال ، از 12 سالگی  تا 15 سالگی

– سیکل دوم :  سه سال ، از 15 سالگی  تا 18 سالگی

– سپس دانشگاه و یا آموزشگاه عالی 3 تا 4 سال

            آغاز سال تحصیلی در بهاربوده و تعطیلات زمستانی سه ماه و تعطیلات تابستانی یک ماه و نیم است. آزمون دروس در سراسر کشور در یک روز انجام میشوند.  در روز امتحان، میتوان گفت، همه کشور در اطراف مدرسه ها در سکوت فرو میرود و تقریبا همه جا تعطیل است. حتی هواپیما ها در این روز مسیر خود را عوض میکنند که صدای آن‌ها مزاحم دانش آموزان نباشد. در این روز دانش آموز باید در آزمون همه مواد موفق بشود. یک بخش مهم این آزمون در رابطه با زبان  است که آزمون زبان کره ای پیش از ظهر و زبان انگلیسی بعد از ظهر برگذار میشود . دانش آموز به گفتگو های ضبط شده گوش میدهد و به هر پرسش پاسخ میگوید. نتیجه این آزمون ها برای کره ای ها خیلی مهم است. چون این نتیجه ها، نه تنها به آنان اجازه ورود به دانشگاه‌های  بهتر را میدهد بلکه یک شرط مهم برای به دست آوردن موقعیت اجتمایی بالاست.

2–  ژاپن

            در ژاپن سال تحصیلی در آوریل آغاز و در مارس به پایان می رسد. امتحانات هر سه ماه یکبار انجام می شوند. دانش آموزان ژاپنی 5 هفته درتابستان، 2 هفته در زمستان  و 2 هفته در بهار تعطیلی دارند. ولی حتی در زمان تعطیلی وقت استراحت و آرامش نیست. دانش آموزان تکالیفی دارند که باید انجام دهند. در کنار آموزشگاه های دولتی در ژاپن آموزشگاه های خصوصی وجود دارند به نام ژوکو که بیشتر دانش آموزان پس از مدرسه به آنجا می روند. دراین کشور خدمات پاکیزگی آموزشکده با دانش آموزان است. در پایان روز آنها باید کلاس درس ، راهروها و آبریزها را تمیز کنند.  پوشیدن یونیفرم برای دوره نخست دبیرستان (سیکل اوّل) اجباریست. دوره آموزشی اجباری شش سال است که با کودکستان از 3 تا 6 سالگی آغاز می‌شود. هر کودک باید پیش از ورود به دبستان، دست کم، یک سال دوره آمادگی را بگذراند.  دبستان از 6 تا 12 سالگی و دبیرستان سیکل یک از 12 تا 15 سالگی میباشد. در پایان دوره آموزش اجباری هر دانش آموز برای دریافت پایاننامه خود باید یک آزمون سراسری را بگذراند.

– کودکستان  :  سه سال    از 3 سالگی   تا  6 سالگی

– دبستان     :  شش سال   از 6 سالگی   تا  12 سالگی

– سیکل یکم :  سه سال    از 12 سالگی  تا 15 سالگی

            آمار نشان میدهند که %95  دانش آموزان میکوشند آموزش خود را ادامه بدهند. دوره دوم دبیرستان سه سال است از 15 تا 18 سالگی. شمار دانش آموزان در هر کلاس میتواند 40 تن باشد. کلاس ها دیوار ندارند (بسته نیستند). در دبیرستان، پنج بار در سال امتحان سراسری برگذار میشود. پرسش ها از سوی یک گروه ویژه طرح میشوند و سپس آموزگاران آنها را بررسی می‌کنند.

            دانش آموزان میتوانند پس از دبیرستان یک دوره آموزش 4 ساله را در دانشگاه و یا یک دوره 2  تا 3 ساله را در یک آموزشگاه عالی برای یادگیری یک پیشه پیگیری کنند.

در فرهنگ ژاپن احترام به آموزگاران و بطور کلی احترام به بزرگتر ها حتا میانِ خودِ دانش آموزان خیلی مهم است.

3– سنگاپور

             رمز پیشرفت سامانه آموزشی سنگاپور در کاردانی آموزگاران است. شغل آموزگاری خیلی مورد توجه است، پس بهترین ها را برای تربیت معلم انتخاب میکنند. در سال 1991 در سنگاپور نخستین انستیتوی ملی آموزش بنیان گزاری شده است. این انستیتو هم آموزگاران تازه را آموزش میدهد و هم آموزگارانی را که سر کار هستند (آموزش ضمن خدمت). هر آموزگار تازه ای که آغاز به کار میکند از سوی یک آموزگار کاردیده پشتیبانی میشود. زبان آموزش در سنگاپور زبان انگلیسی است. زبان های بومی کشور عبارتند از مادارین ، مالایی و تمول. زبان انگلیسی زبان عمومی کشور است. سامانه آموزشی بدینگونه است :

کودکستان و پیش دبستان در دست بخش خصوصی بوده و کودکان 3 تا 6 ساله را در برمیگیرد.

سپس دبستان که از 6 سالگی  تا 12 سالگی  دانش آموزان است و با یک آزمون نهایی به پایان میرسد.

            نتیجه این آزمون برای انتخاب رشته دبیرستانی خیلی مهم است.

در سنگاپور سه گونه دبیرستان وجود دارد :

1– گونه فشرده :  یک دوره چهار ساله است که با یک آزمون نهایی به پایان میرسد. دارنده پایاننامه این دوره  میتواند وارد دانشگاه شود.

2– گونه عمومی علمی : دوره آن هم چهار سال است ولی برای ورود به دانشگاه باید یک سال دیگر خواند و امتحان داد 

3– گونه عمومی فنی  : که همانند عمومی علمی است با این تفوت که بیشترروی درسهای طراحی و فناوری کار می‌شود و یک گونه هنرستان برای یادگیری یک پیشه است.

            زبان آموزش در سنگاپور زبان انگلیسی است ولی دانش آموزان باید زبان مادری خود را در سطح بالا بیآموزند. در دوره آموزش دروس اصلی عبارتند از: زبان مادری ، زبان انگلیسی ، ریاضیات ، علوم طبیعی، علوم انسانی، دانش رایانه ها و هنر.

            دانش آموزان سنگاپوری اجازه ندارند به آموزشگاه های کشورهای دیگر بروند، مگر از وزارت آموزش و پرورش سنگاپور اجازه بگیرند. در سنگاپور هر آموزگار میتواند با دریافت حقوق تا 100 ساعت در سال آموزش ببیند (بروز شدن). دراین کشور آموزگاری یکی از پیشه های با ارزش است و دولت پیوسته میکوشد آموزگاران را تشویق به کار و ارایه کار بهتر کند. درآمد ماهانه یک آموزگار در آغاز کار برابر یک مهندس و یا یک حسابدار است. درآمد سالانه یک آموزگار تازه کار 46 هزار دلارمیباشد که این بالاترین حقوق آموزگاری در میان 21 کشور با حقوق بالاست. افزوده براین، آموزگارانی که دست آوردهای (نتایج) بهتری دارند، پاداش های دیگری هم دریافت می کنند.

4– هنگ کنگ

            در خته هنگ کنگ، احترام به دانش و دانشمند یک بخش از فرهنگ مردم است.  کامیابی درعلم بر اثر سخت کوشی شهروندان بدست می آید. خانواده ها در آموزش و پرورش فرزندانشان دقت بسیار تا مرز وسواس دارند. تا جاییکه اگر آموزگاران کم کاری کنند از آنان میخواهند که تکلیف بیشتری به کودکشان بدهند. نزدیک به 70 در صد بچه ها افزوده بر آموزشگاه های دولتی به کلاسهای خصوصی میروند. دروس مورد توجه : زبان چینی ، انگلیسی و ریاضیات هستند. سامانه آموزشی دبستان : 6 تا 12 سالگی روی شش درس کار میشود: انگلیسی ، چینی ، ریاضی ، دانستنیهای عمومی ، موسیقی و ورزش. در یک کلاس درس تا 42 دانش آموز است و آموزگار میتواند برای درس خود از بلندگو استفاده کند که صدایش به همه دانش آموزان برسد.

            ازآنجاییکه شمار دانش آموز در کلاس زیاد است، امکان کار در گروه های کوچک و یا گفتگو کم است. ولی   آموزگاران و دانش آموزان  پیوسته  توجه زیادی به نتیجه کار خود دارند.

            داشتن نتایج درخشان در دوره دبستان راه را برای رفتن به دبیرستانهای بهتر باز میکند. دبیرستان به دوره نخست و دوره دوم بخش میشود. دوره نخست ادامه همان درس های دبستانی است. و در دوره دوم دانش آموز میتواند از میان چند رشته یکی را انتخاب کند. پس از دبیرستان در دانشگاه میتوان  در رشته علمی تا پایان ادامه داد و یا در یک رشته علمی -عملی (آموزش + کارآموزی) برای آماده شدن در کاری آموزش دید.

5– فنلاند

            در فنلاند آموزشکده (دبستان یا دبیرستان) کانون جامعه است و هویت کودکان و نوجوانان در آنجا شکل میگیرد. دانش آموزان فنلاندی نسبتا زمان کمی را در آموزشگاه بسر می برند و روزشان پر است از فعالیت های فوق برنامه در بیرون از آموزشگاه. فنلاندی ها براین باورند که بهترین جا برای یادگیری بیرون از کلاس درس و در میان مردم در جامعه میباشد. از اینروست که کودکان بیشتر در گروه های کوچک (15 تا 20 کودک) با همدیگر هستند مگر در کلاسهای ورزش که از سوی شهرداری ها برگزار و پرداخت میشوند. در آنجا کودکان در گروه های بزرگتری گرد میآیند. در فنلاند کودکان پس از گذراندن یک سال دوره پیش دبستانی در 7 سالگی به دبستان میروند. دانش آموزان پوشش یکسان (اونیفرم)  ندارند و جالب است بدانیم که آموزگاران خود را خیلی دوستانه، به نام کوچکشان مینامند. در دبیرستان، یک سوم از درسها انتخابیست. یعنی دانش آموز میتواند انتخاب کند چه درسهایی را میخواهد بیآموزد. نخستین آزمون (امتحان) در شانزده سالگی دانش آموز برگزار میشود.

پُرگفته و یا زبان زدِ « ز گهوار تا گور دانش بجو» را میتوان برای کشور فنلاند به کار برد. در این کشور باید و میتوان، از روزی که چشم به جهان میگشایی تا روزی که چشم بر جهان فرومیبندی، بیآموزی. 

آموزش زودرس به مدت 6 سال : شیرخوارگاه، مهد کودک، کودکستان  از 0  تا 6 سالگی

آموزش پیش دبستانی به مدت یک سال : از 6 سالگی  تا 7 سالگی

آموزش پایه به مدت 9 سال : از 7 سالگی دانش آموز تا پایان آموختن موادی که در برنامه پیش بینی شده است.

            در فنلاند آموزش پایه برای همه باشندگان در این کشور یک بایست (اجباری) است. کسانی که از کشورهای دیگر به فنلاند می آیند (مهاجران)، اگر از کشور خود دیپلم برابر با این دوره را نداشته باشند، می توانند در آموزشکده های پیش بینی شده برای بزرگسالان دیپلم معادل را دریافت کنند. کودکان مهاجر اززمان ورود تحت پوشش آموزشی کشور میزبان هستند و در کلاس های ویژه به آموختن زبان و دیگر درس ها میپردازند.

آموزش متوسطه : پس از دوره آموزش پایه که 9 و یا 10 سال است، دو راه برای دانش آموز باز است: یکی رفتن به یک دبیرستان و دیگری رفتن به یک هنرستان.

دبیرستان برای آموزش عمومی است : در اینجا دانش آموز همان درسهای دوره آموزش پایه را دنبال میکند (با خودکاری بیشتر) دوره دبیرستان 2 تا 4 سال طول میکشد و در پایان آزمونی دارد با دریافت یک پایاننامه (دیپلم). این پایاننامه به دانش آموز اجازه ورود به دانشگاه و آموزشگاه عالی را میدهد. زبان آموزش در دبیرستان فنلاندی و یا سویدی است. البته در شهرهای بزرگ، دبیرستان هایی هستند که به زبان های دیگری مانند انگلیسی ، فرانسه و دیگردرس داده میشود. بزرگسالان هم میتوانند دوره دبیرستان را، اگر نیاز باشد، در دبیرستان ویژه بزرگسالان دنبال کنند. دوره پیش دبیرستانی برای کسانی که زبان دیگری را آموخته اند و یا به زبان فنلاندی و یا سویدی تسلط ندارند ، پیش بینی شده است.

هنرستان برای آموزش پیشه ای : درهنرستان تکیه بیشترروی دروس عملی است. دانش آموز پس از یک دوره سه ساله و گذراندن یک آموزن، دیپلمی برای یک پیشه دریافت می کند. البته راه ادامه در دانشگاه و یا آموزشگاه های عالی همیشه باز است. دوره پیش هنرستانی برای کسانی که زبان دیگری آموخته و به زبان فنلاندی یا سویدی تسلط ندارند، پیش بینی شده است

 گردآورنده : ایرج امیری